Koude rillingen in Phnom Penh...

De rit naar Cambodja

In de vroege ochtend van 19 oktober vertrekken we vanuit Saigon met de bus naar de hoofdstad van Cambodja: Phnom Penh. Een iets minder soepel vertrek dan de andere keren (ruim een uur later dan gepland omdat de bus 'motorproblemen' scheen te hebben, daar geloofden we echter weinig van), maar dat mag de pret niet drukken! De rit zou zo'n zes uur in beslag nemen, inclusief grensovergang. En die belofte wordt ingelost. Het verkrijgen van het visum en de benodigde stempeltjes nemen zelfs zo weinig tijd in beslag, dat we meteen een kleine kijk in de keuken krijgen van de corruptie in dit land. De 'gids' die ons begeleid staat gewoon wat te lachen met de douanebeambte, die ondertussen nauwelijks oplet tijdens het bestempelen van mijn paspoort. Daarna gebaart hij dat we maar snel moeten doorlopen bij de controle; laat dit baasje het maar allemaal regelen. Ook leuk: eigenlijk kost het visum $20, maar wij moeten $25 neertellen. Het verschil gaat zo de zak in van de beambte.

Na deze 'formaliteiten' stoppen we even voor lunch, waarna we onze reis voortzetten. We passeren eerst een tiental casino's, die profiteren van de nabijheid van de grens, en er volgt een rit door het Cambodjaanse platteland. Het water waarmee de regio te kampen heeft gehad, is hier nog duidelijk te zien. Alleen de weg is droog, maar daarnaast zijn grote meren ontstaan waar normaal weilanden te zien zouden moeten zijn. De locals gaan er echter redelijk goed mee om (althans, zo lijkt het), en we zien veel mensen in bootjes rondpeddelen. Maar het kan niet anders dan dat de hevige regenperiode voor veel overlast heeft gezorgd. Veel huizen staan op palen, maar van degenen die daar niet op steunen (of op kortere palen) zien we alleen de daken. En nagenoeg alle oogsten zijn mislukt. Een groot verschil met Vietnam is ook dat de mensen hier veel armer zijn. Is het langgerekte buurland best ontwikkeld - zeker langs de kust - in Cambodja heerst erg veel armoede.

Door onrust, burgeroorlogen en politieke crises is de economie nooit echt van de grond gekomen. Industrie is er nauwelijks en zo'n 75% van de bevolking leeft van de landbouw of visserij, waar nog op traditionele manier wordt gewerkt. Het land is extreem afhankelijk van buitenlandse hulp. Maar of die hulp op de goede plaats terecht komt is maar de vraag, er heerst erg veel corruptie. De laatste jaren ontwikkelt het land zich als toeristische bestemming, en de tempels van Angkor zijn een belangrijke trekpleister. Maar ondanks dat is de provincie Siem Reap (waar die tempels zich bevinden) de armste van het land. Merkwaardig, maar als we aankomen in de hoofdstad zien we nog veel meer tegenstellingen...

Phnom Penh

In de hoofdstad is niets van de wateroverlast te zien, behalve het zeer hoge peil van de Mekong-rivier. De stad ziet er best opgeruimd uit, en bezit mooie gebouwen. Maar wat het meeste opvalt is de vele kinderen die hier op straat leven en je dingetjes proberen te verkopen. Later lees ik dat dit probleem het grootste is in Phnom Penh. Er leven zo'n 10.000 tot 20.000 kinderen op straat; daar komt nog bij dat ongeveer een derde van de 'prostituees' hier tussen de 12 en 17 jaar is. En ja, we zien dus ook veel oude Westerse mannen. In Saigon zagen we al een aantal dubieuze barretjes waar vieze oude mannen omringd werden door Vietnamese meisjes, maar in Phnom Penh is er zelfs een hele straat met stripclubs en seksbarretjes. In ons hostel zitten ook opvallend veel oudere mannen die alleen op 'vakantie' zijn; echt walgelijk dat men hier allemaal aan meewerkt, maar het geld regeert helaas...

En zien we soms hele gezinnen die op straat moeten leven, daarnaast zien we weer de meest luxe en dure wagens rijden en de mooiste huizen staan. Je vraagt je af hoe er met zo'n groot verschil tussen rijk en arm uberhaupt wat opgebouwd kan worden in dit land.

In Phnom Penh zitten we in totaal vijf dagen. Naast een beetje kuieren door de stad, brengen we een bezoek aan de Choeung Ek Killing Fields en de Tuol Sleng gevangenis. En voor degene die niet zo thuis zijn in de (recente) geschiedenis van Cambodja (ik had zelf ook even een opfriscursus nodig), heeft dat even een introductie nodig...

Van 1975 tot 1979 was in Cambodja de Khmer Rouge aan de macht, volgers van de Communistische Partij van Cambodja. Deze partij werd met harde hand geleid door Pol Pot. Hij wilde van Cambodja een agrarische samenleving maken waar geen plaats was voor religie, geld of onderwijs. Direct toen hij aan de macht kwam, dwong hij miljoenen mensen om van de stad naar het platteland te 'verhuizen' om daar agrarisch werk te doen. Ook pakte hij heel veel mensen op die ook maar een heel klein beetje verdacht werden van 'kapitalisme'. Mensen die kennis hadden van een vreemde taal, in het onderwijs werkten, een (hoge) opleiding genoten hadden, of connecties hadden met het buitenland waren allemaal verdacht. Maar ook het dragen van een bril, nette kleding of het in bezit hebben van (buitenlandse) boeken was al genoeg reden om iemand te vervolgen. En daarbij werd meteen de gehele familie opgepakt, uit vrees dat als men iemand van de familie in leven liet deze wraak zou nemen. Een veel gebruikt motto van de Khmer Rouge was: "To keep you is no benefit. To destroy you is no loss."

Op die manier zijn in de vier jaar tijd dat Pol Pot aan de macht was twee tot drie miljoen mensen vermoord (op een bevolking van nog geen acht miljoen!). Meer dan 1 op de 4 mensen is dus omgekomen en het land is geheel ontdaan van zijn elite. Dit verklaart natuurlijk ook wel waarom het nog steeds zo moeizaam gaat met de economie in het land.

O.a. in de Tuol Sleng-gevangenis (dat nu een museum is) werden mensen gevangen gehouden. Onder erbarmelijke omstandigheden. Cellen waren erg klein en mensen werden gemarteld om zogenaamde bekentenissen af te leggen. Hele families werden vervolgens naar killing fields gebracht om ze te vermoorden. En omdat kogels duur waren, werd dit vaak met de hand gedaan. De mensen die dit deden waren volledig gebrainwashed; hen werd verteld dat de mensen omgelegd moesten worden omdat zij een gevaar vormden voor de staat en/of Partij. Mensen werden gedood met messen, bijlen en andere (martel)werktuigen en pasgeboren baby's en kleine kinderen werden doodgeslagen tegen bomen. Ongelooflijk. Gruwelijk.

De Choeng Ek Killing Fields, die wij bezochten, is nu een gedenkplaats en een half uurtje met de tuk-tuk rijden uit de stad. Op het eerste gezicht zie je weinig bijzonders aan de plaats, behalve de grote witte gedenktoren in het midden. Maar een audiotour (die ingesproken is door een overlevende van het kamp) maakt veel duidelijk. De tour leidt je langs plekken op het gebied waar massagraven liggen en waar bijvoorbeeld de wapenopslag was. Overal liggen mensen begraven, ook onder het ietwat modderige pad waarop we lopen. Door de regen en erosie worden er elke keer nog restanten van mensen en kleren zichtbaar. Die worden eens in de twee maanden weggehaald en opgeslagen. Maar ook wij lopen soms letterlijk over de kleding van mensen heen. En zien af en toe ook botten liggen. Erg luguber om dat te ervaren.

Ook zien we de boom waartegen kinderen en baby's doodgeslagen zijn. Toen Cambodja in 1979 werd bevrijd zagen de eerste mensen die kwamen kijken wat zich hier had afgespeeld nog hersenen en bloed op de boomstronk zitten. Koude rillingen...

De witte gedenktoren tussen de massagraven is als nagedachtenis aan alle mensen die hier zijn vermoord volgestopt met hun schedels. Gesorteerd op man/vrouw/jong/oud. Ook heel creepie om te zien, en door al die schedels besef je je nog eens hoeveel mensen hier omgebracht zijn (zo'n 20.000 op deze ene plek).

Na deze erg indrukwekkende dag hebben we gelukkig wel weer wat kunnen ontspannen in het hostel en restaurantje. En wordt het tijd om de prachtige cultuur van Cambodja te bekijken; met andere woorden: de tempels van Angkor. Op 24 oktober vertrekken we dan ook naar de andere kant van het land, de stad Siem Reap.

Wordt wederom vervolgd!

Groetjes,

Steef&Wes

PS. Bedankt voor alle enthousiaste reacties op de vorige blog(s)! We vinden het nog steeds erg leuk om te lezen dat jullie ons zo trouw volgen :)